Το Public Procurement Data Space: η καρδιά του ψηφιακού μετασχηματισμού
Για να απαντήσει σε αυτή την πρόκληση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε τον Σεπτέμβριο του 2024 τον Χώρο Δεδομένων Δημοσίων Προμηθειών (Public Procurement Data Space – PPDS), έναν νέο ευρωπαϊκό κόμβο που φιλοδοξεί να συνδέσει όλες τις βάσεις δεδομένων δημοσίων προμηθειών – από το ευρωπαϊκό σύστημα TED (Tenders Electronic Daily) μέχρι τα εθνικά μητρώα.
Ο PPDS θα βασίζεται σε τέσσερα επίπεδα:
- Πηγές δεδομένων, δηλαδή τα εθνικά και ευρωπαϊκά μητρώα,
- Ενοποίηση, μέσω της οντολογίας eProcurement που θα επιτρέπει κοινό, διαλειτουργικό σχήμα δεδομένων,
- Ανάλυση, με σύγχρονα εργαλεία για εξαγωγή δεικτών, αξιολόγηση πολιτικών και εντοπισμό παρατυπιών,
- Διεπαφή χρήστη, για πολίτες, επιχειρήσεις και δημόσιους λειτουργούς.
Με αυτό τον τρόπο, το PPDS φιλοδοξεί να μετατρέψει τα δεδομένα προμηθειών σε δημόσιο αγαθό, που θα ενισχύει:
- τη διαφάνεια και την ακεραιότητα των δημόσιων δαπανών,
- την πρόσβαση των ΜΜΕ στις ευρωπαϊκές αγορές,
- τη μείωση της γραφειοκρατίας μέσω αυτοματοποιημένης αναφοράς,
- και τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων για τη χάραξη πολιτικής.
Από το “πλούσιο σε δεδομένα” στο “πλούσιο σε αποτελέσματα”
Η πρόκληση δεν είναι μόνο τεχνική, αλλά βαθιά θεσμική. Όπως επισημαίνει το Open Contracting Partnership, οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν το μεγαλύτερο πεδίο άσκησης δημόσιας πολιτικής παγκοσμίως, και ταυτόχρονα το νούμερο ένα ρίσκο διαφθοράς για κάθε κυβέρνηση.
Η αδιαφάνεια, οι περίπλοκες διαδικασίες και η έλλειψη ενιαίων προτύπων μετατρέπουν τις προμήθειες σε μια «γραφειοκρατική υπόθεση» που εξυπηρετεί τους μηχανισμούς της διοίκησης και όχι τις ανάγκες των πολιτών. Όμως, η δημόσια προμήθεια μπορεί να αποτελέσει κινητήριο μοχλό καινοτομίας, δικαιοσύνης και βιωσιμότητας, εφόσον μετασχηματιστεί σε έξυπνη, ανθρωποκεντρική, ψηφιακή δημόσια υπηρεσία.
Το όραμα του Open Contracting Partnership είναι ξεκάθαρο: «Να διασφαλίσουμε ότι το δημόσιο χρήμα δαπανάται ανοικτά, δίκαια και αποτελεσματικά, σε συμβάσεις που παράγουν πραγματικά καλύτερα αποτελέσματα για την κοινωνία.»
Αυτό σημαίνει σχεδιασμό στοχευμένων μεταρρυθμίσεων, συμμαχίες μεταξύ κυβερνήσεων, επιχειρήσεων και κοινωνίας των πολιτών και συν-δημιουργία ψηφιακών λύσεων βασισμένων σε ανοιχτά δεδομένα, τις ίδιες αρχές που θα πρέπει να ενσωματωθούν και στο PPDS.
Η ανάγκη για μια λύση ανοιχτού λογισμικού στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα
Για να αποδώσει το PPDS τα αναμενόμενα αποτελέσματα, χρειάζεται ένα κοινό τεχνολογικό υπόβαθρο, ένα λογισμικό ανοιχτού κώδικα που θα εξασφαλίζει:
- διαλειτουργικότητα ανάμεσα στα εθνικά συστήματα,
- ενιαία πρόσβαση σε δεδομένα και εργαλεία ανάλυσης,
- πλήρη ιχνηλασιμότητα σε όλα τα στάδια της σύμβασης,
- και προσαρμοστικότητα στις ανάγκες κάθε κράτους-μέλους ή τοπικής αρχής.
Μια τέτοια λύση μπορεί να αναπτυχθεί στο πλαίσιο του EU Open Source Solutions Catalogue, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών δημόσιων διοικήσεων.
Η χρήση ανοιχτού λογισμικού δεν είναι απλώς επιλογή κόστους, είναι πολιτική επιλογή εμπιστοσύνης. Εξασφαλίζει τη δυνατότητα ελέγχου του κώδικα, την επαναχρησιμοποίηση από πολλαπλούς φορείς, και τη συμμετοχή της κοινότητας στην εξέλιξή του.
Διαφάνεια, αξιοπιστία και συμμετοχή
Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός ανοιχτού, πανευρωπαϊκού συστήματος δημοσίων προμηθειών συνδέεται άμεσα με τις κατευθύνσεις του Open Budget Partnership για την αξιοπιστία των δημόσιων προϋπολογισμών. Η διαφάνεια στις δημόσιες δαπάνες δεν είναι τεχνικό ζήτημα· είναι θεμέλιο της δημοκρατίας. Οι πολίτες πρέπει να μπορούν να παρακολουθούν πού, πώς και γιατί δαπανώνται οι φόροι τους, και οι δημόσιοι λειτουργοί να διαθέτουν εργαλεία που εξασφαλίζουν τεκμηριωμένες, δίκαιες και αποτελεσματικές αποφάσεις.
Η Ευρώπη των κοινών και της λογοδοσίας
Η ανάπτυξη μιας λύσης ανοιχτού λογισμικού για τη διαχείριση δημοσίων προμηθειών, ενοποιημένης με τον PPDS, δεν είναι μόνο τεχνική καινοτομία, είναι μια δημοκρατική μεταρρύθμιση. Μπορεί να καταστήσει τη δημόσια προμήθεια ένα πεδίο ανοιχτής συνεργασίας, όπου τα δεδομένα, οι τεχνολογίες και οι αποφάσεις είναι κοινό κτήμα.
Σε μια εποχή όπου η εμπιστοσύνη στους θεσμούς δοκιμάζεται, η Ευρώπη μπορεί να πρωτοπορήσει, δείχνοντας ότι το δημόσιο χρήμα μπορεί να δαπανάται με διαφάνεια, δικαιοσύνη και αποτελεσματικότητα, προς όφελος όλων.
Πηγή άρθρου: European Commission, Public Procurement Data Space (2024)